Η αναγκαιότητα ενίσχυσης του θεσμού της αναδοχής, καθώς και προτάσεις για τη βελτίωση του συστήματος αναδοχής ασυνόδευτων ανηλίκων στην Ελλάδα, επισημάνθηκαν σε εκδήλωση που διοργάνωσε το ΚΜΟΠ – Κέντρο Κοινωνικής Δράσης και Καινοτομίας, με τη συμμετοχή εκπροσώπων της Πολιτείας, διεθνών οργανισμών και οργανισμών πρώτης γραμμής στην αναδοχή ή/και στην προστασία ασυνόδευτων παιδιών, όπως η Ειδική Γραμματεία Προστασίας Ασυνόδευτων Ανηλίκων του Υπουργείου Μετανάστευσης και Ασύλου, ο Συνήγορος του Πολίτη για τα Δικαιώματα του Παιδιού, ο Διεθνής Οργανισμός Μετανάστευσης και η UNICEF Greece.

Σύμφωνα με στοιχεία που προέρχονται από το πληροφοριακό σύστημα αναδοχής και υιοθεσίας, τα οποία παρουσίασε η κ. Θεοδώρα Μώρου, Ερευνήτρια του ευρωπαϊκού έργου FΑ.Β!, το τελευταίο διάστημα διαπιστώνεται αξιοσημείωτη επιβράδυνση του ρυθμού αναδοχών και υιοθεσιών. Συγκεκριμένα, την περίοδο από 4 Οκτωβρίου 2021 ως 3 Οκτωβρίου 2022, οι ολοκληρωμένες αναδοχές διαμορφώθηκαν σε 98 και οι υιοθεσίες σε 158, ενώ την περίοδο 7 Ιουλίου 2020 ως 3 Οκτωβρίου 2021 οι ολοκληρωμένες αναδοχές είχαν ανέλθει σε 419 και οι υιοθεσίες σε 386. Την ίδια στιγμή, καταγράφεται εμφανώς μικρότερο ενδιαφέρον των γονιών για αναδοχή σε σχέση με την υιοθεσία. Την περίοδο 7/7/2020-3/10/2022, οι εγκεκριμένοι γονείς για αναδοχή ήταν 45, ενώ οι ανήλικοι προς αναδοχή 624, ενώ από την άλλη πλευρά οι γονείς για υιοθεσία ήταν 1.580 την ώρα που οι ανήλικοι για υιοθεσία ήταν μόλις 114.

Το χαμηλό ενδιαφέρον από υποψήφιους ανάδοχους γονείς αποδίδεται στην ελλιπή ενημέρωση και ευαισθητοποίησή τους πάνω στο ζήτημα, στην απουσία κουλτούρας αναδοχής στην Ελλάδα λόγω του προσωρινού της χαρακτήρα, αλλά και σε πολιτισμικούς λόγους. Πέρα από τον χαμηλό αριθμό των αναδόχων, μεταξύ των προκλήσεων που επισημάνθηκαν στην εκδήλωση είναι οι ελλείψεις στη στελέχωση, την ειδίκευση και τους πόρους των κοινωνικών υπηρεσιών, ο συντονισμός των αρμόδιων αρχών και η εκπαίδευση τόσο των επαγγελματιών όσο και των υποψήφιων αναδόχων σχετικά με το προφίλ των ασυνόδευτων παιδιών και τις ανάγκες τους.

Μιλώντας για τη σημασία της ενίσχυσης του θεσμού της αναδοχής, η Βοηθός Συνήγορος του Πολίτη για τα Δικαιώματα του Παιδιού και πρώην Πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Δικτύου Συνηγόρων του Παιδιού, κ. Θεώνη Κουφονικολάκου, υποστήριξε ότι το ιδρυματικό μοντέλο εξω-οικογενειακής φροντίδας είναι «de facto κακοποιητικό». «Η απουσία προσώπου αναφοράς για το παιδί στα ιδρύματα, δηλαδή η ματιά του αποκλειστικού φροντιστή, είναι κακοποιητική, είναι σε τέτοιο βαθμό παραμελητική, ώστε υπονομεύει την πλήρη ανάπτυξη του παιδιού που θα βρεθεί εκεί», τόνισε, σημειώνοντας πως ο Συνήγορος έχει επισημάνει πληθώρα άλλων παραβιάσεων των δικαιωμάτων των παιδιών σε δομές κλειστού τύπου – πέρα από την κακοποίηση – όπως προβλήματα στην εκπαιδευτική ένταξη, σοβαρές παραβιάσεις στην ψυχική και σωματική υγεία, παράβλεψη της ανάγκης κοινωνικοποίησης και της γνώμης του παιδιού κ.λπ.

Στο πλαίσιο αυτό, ο Συνήγορος του Πολίτη προτείνει, μεταξύ άλλων, την άμεση ενίσχυση των κοινωνικών υπηρεσιών των ΟΤΑ α’ και β’ βαθμού καθώς και των υπηρεσιών ψυχικής υγείας, τη θεσμοθέτηση πρωτοκόλλων εποπτείας και υποστήριξης της οικογένειας και του παιδιού, την εξασφάλιση συστηματικής και υποχρεωτικής επιμόρφωσης των επαγγελματιών, την υλοποίηση του θεσμού της επαγγελματικής αναδοχής και την επένδυση στην ευαισθητοποίηση ως προς την αναδοχή σε τοπικό επίπεδο.

Ο κ. Ανδρέας Δήμου, Συνεργάτης της Ειδικής Γραμματείας Προστασίας Ασυνόδευτων Ανηλίκων του Υπουργείου Μετανάστευσης και Ασύλου, χαρακτήρισε ύψιστης σημασίας την αναδοχή και για τα ασυνόδευτα παιδιά, παρά το γεγονός ότι τα περισσότερα βρίσκονται για λίγο καιρό στην Ελλάδα και αναμένουν την επανένωσή τους με μέλη της οικογένειάς τους σε άλλες χώρες. Ο κ. Δήμου τόνισε ότι το ζήτημα της αναδοχής θα πρέπει να μπει στην κουλτούρα των Ελλήνων, ενώ επεσήμανε και την ανάγκη να προσφέρει το κράτος στήριξη στους αναδόχους.

Στην ανάγκη αναδοχής και των παιδιών με αναπηρία εστίασε ο κ. Ανδρέας Κασκανιώτης, Κοινωνικός Λειτουργός Κέντρου Κοινωνικής Πρόνοιας Περιφέρειας Αττικής. Όπως είπε, εκατοντάδες παιδιά με αναπηρία εξακολουθούν να ζουν σήμερα στην ιδρυματική φροντίδα, η οποία έχει ως αποτέλεσμα τον χρόνιο ιδρυματισμό τους και τη χαμηλή ποιότητα ζωής τους.

Σχετικά με τις προκλήσεις στο σύστημα αναδοχής στην Ελλάδα μίλησε και η κ. Δανάη Σεραφειμίδη, Σύμβουλος Παιδικής Προστασίας στη UNICEF Greece. Όπως είπε, βασική πρόκληση είναι να αλλάξει η αντίληψη και η στάση της κοινωνίας, αλλά και ορισμένων επαγγελματιών, απέναντι στην αναδοχή. Τις δράσεις και τα εργαλεία που αναπτύχθηκαν στο πλαίσιο του προγράμματος U-CARE, το οποίο χρηματοδοτείται από το Ταμείο Ασύλου, Μετανάστευσης και Ένταξης της Ευρωπαϊκής Ένωσης (2014-2020) και συντονίζεται από τον ΔΟΜ Βελγίου, παρουσίασαν από την πλευρά τους η κ. Γεωργίνα Γαλανοπούλου, Project Manager στον Διεθνή Οργανισμό Μετανάστευσης, και η κ. Μαριάννα Κολοβού, Child Protection Officer στην Άρσις.

Στην εκδήλωση επισημάνθηκαν πάντως και κάποια θετικά βήματα που έχουν γίνει το τελευταίο διάστημα, όπως η εγγραφή ασυνόδευτων παιδιών ηλικίας 0-12 στην εθνική πλατφόρμα αναδοχής και υιοθεσίας και η δέσμευση του υπουργείου Εργασίας και Κοινωνικών Υποθέσεων για εγγραφή της ηλικιακής ομάδας 12-15 ετών στο σύστημα, η προσαρμογή του αλγορίθμου της εθνικής πλατφόρμας για την προσθήκη επιπλέον κριτηρίων για τα ασυνόδευτα παιδιά, καθώς και η ανάπτυξη συνεργειών για την κάλυψη των κενών στην παροχή υπηρεσιών, όπως τη νομική βοήθεια και τη διερμηνεία, αλλά και τις εκπαιδεύσεις των επαγγελματιών πρώτης γραμμής και των υποψήφιων αναδόχων.

Για την εμπειρία της ως ανάδοχη μητέρα μίλησε, τέλος, η κ. Ηρώ Ιορδανίδου, ενώ η κ. Θεοδώρα Γιαταγάνα παρουσίασε εκ μέρους του ΚΜΟΠ το ευρωπαϊκό πρόγραμμα «FAB! Φροντίδα οικογενειακού τύπου για παιδιά μετανάστες/-ες και πρόσφυγες», στο πλαίσιο του οποίου πραγματοποιήθηκε και η εκδήλωση. Το πρόγραμμα αποσκοπεί στην ενίσχυση και επέκταση της εναλλακτικής οικογενειακής φροντίδας μέσω της αναδοχής για ασυνόδευτα παιδιά μετανάστες/ριες και πρόσφυγες σε πέντε Ευρωπαϊκές χώρες που βρίσκονται στην πρώτη γραμμή υποδοχής: την Ιταλία, την Ελλάδα, την Ισπανία, τη Μάλτα και την Κύπρο.

Μπορείτε να παρακολουθήσετε ολόκληρη την εκδήλωση ΕΔΩ.

ℹ️ Για περισσότερες πληροφορίες σχετικά με το πρόγραμμα FAB! μπορείτε να επικοινωνήσετε με την κ. Γιαταγάνα στα email giatagana.t@kmop.org / fab-project@kmop.org ή τηλεφωνικά στο 210 3637547.